Leeuwarden, 4 augustus 2021

Op deze website is ook deze week volop aandacht voor onze veertien SKS-skûtsjes, hun schippers en bemanningen. Tot en met vrijdag 6 augustus wordt iedere dag een van de veertien schepen in de schijnwerpers gezet. Er is een vraag en antwoord met de eigenarencommissie en/of schipper en er zijn linkjes naar filmpjes van de eigen skûtsjes. Ook verwijzen we naar beelden van Omrop Fryslân, het Fries Film en Audio Archief en het Fries Scheepvaart Museum. En we publiceren fragmenten uit het SKS-jubileumboek ‘Der moat syld wurde!’. Zo hopen we dat iedereen toch het gevoel krijgt een beetje als gast mee te kunnen zeilen ‘op ‘e lûken (op de luiken) fan it skûtsje’.

     

Willem Uzn. Zwaga

VRAAG & ANTWOORD

Hoe gaat het nu met jullie, schipper en bemanning? Iedereen stond in de startblokken om twee weken te knallen. Toch?

Stichting Ljouwerter Skûtsje: “We stonden in de startblokken klaar om te strijden voor het SKS-kampioenschap. Zeer gemotiveerd en gedreven om te strijden. Een lange voorbereiding om alles gereed te maken en veel inspanning en vrije tijd. Het leek erop dat het dit jaar weer mocht gaan gebeuren, maar helaas schoten de besmettingen in rap tempo omhoog. Met als gevolg weer geen SKS-kampioenschap. Teleurgesteld en bedroefd maar ook begrip hebbende voor de situatie. Safety first. Maar op zijn Liwwadders blijven wij strijdbaar! Oh, jullie zullen ons van het zomer nog wel op het water kunnen vinden omdat wij het zeilen niet los kunnen laten en blijven trainen voor het eerstkomende kampioenschap.”

Het skûtsje was natuurlijk gereed voor de strijd. Wat hadden jullie er afgelopen tijd aan gedaan?

“Op 9 januari jl. toen het winterse weer Nederland bereikte – waar in het Zuiden van het land een witte deken van sneeuw en hier in het Noorden een frisse ochtend met een laagje ijs op de Friese wateren en op de wegen was, waarbij het glibberen en glijden en oppassen geblazen was – werd in deze winterse omstandigheden de Rienk Ulbesz uit het water gehaald bij Jachtwerf Leechlân, en op transport vervoerd door Walinga Transport naar De Mannen van Staal te Leeuwarden. Het was namelijk tijd voor een grondige onderhoudsbeurt! Bij skûtsjesilen gaat het om het spelen met de elementen van de natuur, wind en water, en het vinden van de perfecte koers en de beste windvlagen. Maar Moeder Natuur heeft ook invloed op de conditie van het skûtsje. De elementen zon, water en temperatuur beïnvloeden de staat van het schip. Niet alleen de houten onderdelen als zwaarden, mast, roer etc. hebben hier onder te lijden, ook de romp, dek, roef etc. die van staal zijn, ervaren hier last van, met als gevolg roest. De beste manier om dit goed aan te kunnen pakken is overdekt/binnen. De Mannen van Staal te Leeuwarden hebben één van hun ruimtes beschikbaar gesteld, waar de bemanning en vrijwilligers terecht konden voor het grondige onderhoud aan de Rienk Ulbesz. Daar zijn we heel blij mee!”

  

  

 

Foto’s: Stichting Ljouwerter Skûtsje

“Met het expertiseteam van de Friesche Olie- en Verfhandel BV is een plan gemaakt om de Rienk Ulbesz weer te doen stralen. In de mogelijke vrij uurtjes is door de bemanning, vrijwilligers en een enigszins verwilderde voorzitter veel werk verricht. Enige creativiteit en flexibiliteit was hierbij wel benodigd, want Nederland kreeg zowaar te maken met een avondklok, waardoor het klussen op de avond enigszins werd beperkt.  Niet alleen schuur-, bik- & verfwerk zijn verricht. Ook het houten dek is voorzien van nieuw hout dankzij Sake Zittema en heeft Jilt Heidstra de houtschilderingen op de achterkant van het schip weer een nieuwe look gegeven. Het is heel belangrijk dat dit zorgvuldig en strak gebeurt, omdat de overige 13 skûtsjes hier veel tegen aan mogen kijken tijdens het kampioenschap. Na uiteindelijk heel veel vrije uurtjes en zaterdagen is zaterdag 3 april jl. de Rienk Ulbesz volledig in nieuwstaat opgeleverd. En het resultaat mag er zijn! Strak in de lak en de finishing touch (het grijze kruis voorop en het rode detail) door Rinus maken het helemaal af! Daarom onze dank aan: Jachtwerf Leechlân, Friesche Olie- en Verfhandel, Sake Zittema, Jilt Heidstra, Walinga Transport, De Mannen van Staal, bemanning en vrijwilligers!”

Over de waterschade aan het volgschip de Vrouwe Nieske, het herstel hiervan en nog veel meer nieuws én informatie over het Ljouwerter Skûtsje leest u op: www.ljouwerterskutsje.frl

Stel, er was dit jaar wel gezeild, op welke plek waren jullie geëindigd? En waarom denk je dat?

“Op de eerste plaats! Wij strijden om kampioen te worden! Wij hebben een solide team en een trouwe achterban.”

We gaan ervan uit dat we volgend jaar wel weer kunnen zeilen. Hoe gaan jullie je daar op voorbereiden?

“Wij bereiden ons net als alle andere jaren voor, maar wij hoeven de komende tijd niet veel meer aan het materiaal te doen omdat dat nu spic en span erbij staat.” 

Zijn er nog andere zaken die je wilt delen?

“Wij willen graag alle vrijwilligers van de SKS bedanken voor de tijd en inspanning die zij de afgelopen tijd in hebben gestoken om alle mogelijkheden te onderzoeken om een SKS-kampioenschap toch te kunnen organiseren. Ze hebben alles op alles gezet maar helaas is het niet gelukt door de ontwikkelingen van corona.”

 

LEEUWARDEN IN BEELD

Leeuwarden SKS kampioen, 1999

Douwe Jzn. Visser (Sneek) – Ulbe Rzn. Zwaga – Anne Tjerkstra (Joure)

Schipper Jappie Meeter op skûtsje Rienk Ulbesz, 2008

Leeuwarder dag in de Lemster baai, 2012

Winst voor Willem Uzn. Zwaga tijdens openingswedstrijd Grou, 2018

Het Ljouwerter Skûtsje in actie, 2019

Foto’s: Martin de Jong

 

LEEUWARDEN IN WOORD

Fragment uit “Der moat syld wurde!”

 

Tweede kampioenschap Leeuwarden in 1999

De brullende leeuw 

Dat hij ooit op het Leeuwarder skûtsje zou zeilen, is voor binnenvaartschipper Willem Uzn Zwaga geen verrassing. In 2016 wordt hij benoemd, nadat Siete Ezn Meeter er na drie jaar mee is gestopt. Zwaga treedt in de voetsporen van zijn vader Ulbe en pake Rienk. Hij stelt bij zijn aantreden één heldere voorwaarde: hij neemt zijn eigen bemanning mee. En zo geschiedde, want, zegt oud-voorzitter Marco Quak van Stichting Ljouwerter Skûtsje, “hy is ús ideale kandidaat”.

Heit Ulbe is Willems grote voorbeeld. Zwaga senior heeft verstand van zeilen en smeedt van zijn bemanning een team. Dat leidt ertoe dat hij Leeuwarden in 1998 eindelijk de felbegeerde kampioenstitel bezorgt. En in 1999 slaagt hij er weer in. De Leeuwarder commissie heeft sinds 1963 – in dat jaar is de Stichting Ljouwerter Skûtsje opgericht – geprobeerd met drie skûtsjes en vijf schippers kampioen te worden. De eerste schipper die voor Leeuwarden uitkomt is Siete Meeter (1921-1993). Hij deed tot dan toe met de SKS-wedstrijden met zijn schip Sylnocht mee als ‘particulier’. De Leeuwarders willen zijn schip kopen, maar hebben onvoldoende geld. Schipper en commissie spreken af dat de koop na het kampioenschap van 1963 wordt beklonken. De schipper is optimistisch en loopt alvast op de zaken vooruit: hij maakt zijn eigen zwaarden en laat een grote Leeuwarder leeuw in het zeil zetten. De samenwerking duurt slechts twee jaar. De resultaten zijn niet goed en Siete presenteert de commissie zoveel rekeningen dat er een exploitatietekort dreigt. De schipper, die in een woonark bij de Zwettestraat in Leeuwarden woont, wordt bedankt voor zijn diensten en aan de kant gezet. De commissieleden die Meeter de boodschap brengen, worden na die mededeling van boord gestuurd.

Op Hoop van Zegen, Leeuwarden, 1963

Foto: Collectie Fries Scheepvaart Museum

Sietse Tzn Brouwer (1920-1980) wordt door de commissie benaderd. Hij is één van de schippers die het skûtsjesilen in 1953 van de ondergang redt. In 1965 gaat hij voor de Ljouwerters zeilen en stopt daarmee in 1970. De schipper krijgt een baan als brugwachter in Warten en kan het werk niet meer met het zeilen combineren. Zijn zwager Albert van Akker neemt het helmhout over.

Schipper Van Akker (1916-2002) is bang dat de jongere generatie de benamingen van oude scheepsonderdelen en hun betekenis zullen vergeten. Hij schrijft daarom uitdrukkingen als ‘trek de hals omhoog’ en ‘til die broek even op’ in een schrift met de titel: Fan trommelstok tot fingerling. Het wordt later in een boek uitgegeven en is nog steeds voor de SKS een belangrijk handvat voor haar originaliteitsreglement.

Lees meer in het SKS-jubileumboek “Der moat syld wurde”; te koop in de Friese boekwinkels of bestel hier.

 

FILM(ARCHIEF)

Fries Film en Audio Archief

Ulbe Rienksz een Zwaga! Een documentaire over de genen van het skûtsjesilen, 1997

Sport in Grou

Jubileumwedstrijd Leeuwarder Skûtsje, 2014

Omrop Fryslân

Skûtsjejoernaal 2020, Joop Mink en Willem Zwaga

 

Morgen ‘op ‘e lûken fan it skûtsje’… Lemmer.